28 Ocak 2013 Pazartesi

27 Ocak 2013 Pazar

Scratch Eko-Sistemi


Öğretme Bilimi ve Sanatı için Tasarım Soruları



  1. Öğrenme hedeflerinin belirlenmesi ve iletişimi, öğrenci gelişiminin izlenmesi ve başarının kutlanması için ne yapacağım?
  2. Öğrencilere etkili olarak yeni bilgi ile etkileşim kurabilmeleri için nasıl yardım edeceğim?
  3. Öğrencilerin yeni bilgileri uygulamaları ve anlamalarını derinleştirmeleri için nasıl yardım edeceğim?
  4. Öğrencilerin yeni bilgiler hakkında hipotezler geliştirmeleri ve test etmeleri için ne yapacağım?
  5. Öğrencilerin katılımını sağlamak için ne yapacağım?
  6. Sınıf kurallarını belirlemek ve sürdürmek için ne yapacağım?
  7. Sınıf kurallarına bağlılığı ve bağlı olmamayı nasıl tespit edeceğim?
  8. Bütün öğrenciler için yüksek beklentiler içinde olduğumu öğrencilere nasıl anlatacağım?
  9. Öğrencilerle etkili ilişki kurmak ve devam ettirmek için ne yapacağım?
  10. Anlamlı bir bütün içinde etkili ders planları geliştirmek için ne yapacağım?
Kaynak: Robert Marzano-John Brown (A handbook for the art and science of teaching)

Kompütasyonel Düşünce Soruları


  1. Kompütasyonel düşüncenin özü nedir?
  2. Kompütasyonel düşüncenin yapı taşları nedir?
  3. Kompütasyonel düşüncenin gelişiminin izleyeceği yol ne olmalıdır?
  4. Kompütasyonel düşünce disiplinlere göre farklılık gösterir mi?
  5. Kompütasyonel düşüncenin yapısı nedir?
  6. Kompütasyonel düşünürü nasıl tanırız?
  7. Teknoloji ve kompütasyonel düşünce arasındaki bağlantı nedir ?
  8. Kompütasyonel düşüncenin desteklenmesi için en iyi pedagoji nedir?
  9. Kompütasyonel düşünce için bilgisayar bilimcilerin üzerine düşün uygun kurumsal rol nedir?
  10. Eğitimde kompütasyonel düşüncenin geliştirilmesi için öğrenilen dersler ve en iyi uygulamalar nelerdir?
  11. Kompütasyonel düşünce için bazı örnekler nelerdir? Disiplin olarak kompütasyonel düşünce eğitimde nasıl bir değişiklik gösterebilir?
  12. Kompütasyonel düşüncenin öğretilmesi için yenilikçi öğrenme çevreleri nelerdir?
  13. Bilgisayarlar ve programlama kompütasyonel düşünceye nasıl uyar?
  14. En önemli kompütasyonel düşünce kavramlarını öğretmek için makul olan yollar ve faaliyetler nelerdir?
  15. Kompütasyonel düşüncenin okul ve okul dışı eğitim içerisindeki rolü nedir?
  16. Kompütasyonel düşünce kavramlarının eğitimde ilerlemesi söz konusu mu? Bu ilerlemeyi ölçen kriter nedir? Uygun ilerleme nedir?
  17. Bilişsel öğrenme teorisi ve eğitim teorisi kompütasyonel düşünceyi yaygınlaştırmak amaçlı ders tasarımına nasıl rehberlik ediyor? Kompütasyonel düşünceyi etkili olarak sınıflara taşımak isteyen eğitimcilerin ve öğretmenlerin amaçları neler? Kompütasyonel düşünce eğitiminde hangi kilometre taşlarına ulaşmayı amaçlıyoruz?
  18. İlköğretim ve orta öğretimdeki öğretmenler için hangi  kompütasyonel eğitim yaklaşımları uygundur? Uzman öğretmenler için hangi yaklaşımlar uygundur? Çok disiplinli ve disiplinler arası konular için hangi yaklaşımlar uygundur?
  19. Kompütasyonel düşünce eğitimi diğer konular arasında nasıl bağlantılar kurla bilinir? Kompütasyonel düşünce diğer konular içerisine entegre edilmeli midir?
  20. Kompütasyonel düşünce öğreten öğretmenler için hangi araçlar mevcuttur? Ne tür araçlar geliştirilmelidir?
  21. Kompütasyonel düşünce nasıl değerlendirilmelidir?
  22. Kompütasyonel düşünce bilgi ve becerilerinin değerlendirilmesi için hangi araçlara ihtiyaç vardır? Hangileri mevcuttur? Ne tür araçlar geliştirilmelidir?
  23. Öğrenciler takım içinde çalışırken kişisel beceri ve kapasite nasıl  değerlendirilmelidir?
  24. Eğitimciler ve öğretmenler çabalarının ne kadar başarılı olduğunu nasıl ölçmelidir? Farklı çabaların güçlü ve zayıf yönlerini nasıl kıyaslayabiliriz?
  25. Şimdi ortaya konan çabalardan, ülkemizdeki ve diğer ülkelerdeki yapılanlardan neler öğrenebiliriz? 

8 Ocak 2013 Salı

Yeni Kurallar


Şangay'a yeni geldim ama Estonya ve Başkan Obama ve Clinton’un söylemekte olduğu bir şey hakkında düşünüyorum.

Wired dergisi geçen hafta Estonya devlet okullarının birinci sınıf öğrencilerine -ve diğer bütün sınıflara- bilgisayar programlamasını öğretecek bir girişimde bulunduğunu yazdı. Wired dergisi bunun sebebinin Estonya şirketlerinin programcı ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanması olduğunu söylüyor. 2003 yılında Estonya'da geliştirilen Skype'nin başarısı Estonya'da teknoloji endüstrisinin filizlenmesine yardımcı oluyor.

Estonya'dan gelen haberlerden sonra Londra'daki Guardian gazetesi online bir anket ile okurlarına şu soruyu sordu: '' Estonya'da okullarda 7-16 yaşındaki çocuklara kod yazmayı öğrenmeleri için bir fırsat verildi. İngiltere'de programlama okul gününün bir parçası olarak çocuklara öğretilmeli mi? Bütün bunları 2010 yılında 15 yaşındakilerin katıldığı küresel PISA sınavında matematik, bilim ve okumada bütün Dünya'yı geçen Şangay okul sistemini ziyaret ederken okumak çok etkileyici. Çin okul öncesi çocuklara programlama öğreterek mi cevap verecek?

Bütün bunlar bana Obama'nın kullandığı -ilk defa 1992 yılında Clinton tarafından söylenen- şu cümleleri kullanmaması gerektirdiğini düşündürdü: Eğer ''iyi çalışırsanız ve kurallara göre oynarsanız'' Amerikan sisteminin size iyi bir yaşam ve çocuklarınıza da daha iyisi için bir şans vereceğini beklemelisiniz. Bu mantra benim ve eminin diğer bir çok oy verenin aklındadır. Ama bir problem var. Bu mantra eskidi.

Gerçek şu ki, sizi iyi bir hayata götürecek bir iş istiyorsanız daha çok çalışmalısınız, düzenli olarak kendinizi yeniden keşfetmelisiniz, bir çeşit yüksek öğrenim görmelisiniz, hayat boyu öğrenme ile mutlaka ilgilenmelisiniz ve kurallara göre oynamalısınız. Bu bir slogan değil ama aksini söylemek insanları fazlaca yanıltmak olurdu.

Neden? Çünkü Clinton bunları 1992 yılında söylediğinde internet yeni ortaya çıkıyordu, neredeyse hiç kimsenin e-postası yoktu ve soğuk savaş bitmek üzereydi. Başka bir şekilde söylersek, hala yıkılmakta olan duvarlardan oluşan kapalı bir Dünya'da yaşıyorduk. Bu Nafta'dan ve küreselleşme ile bilgi teknolojilerinin birleşmesinden oluşan devrimden önce, sendikaların ve mavi yakalı çalışanların göreceli olarak güçlü olduğu ve Amerika'nın insanların oynadığı kuralların çoğunu yazabildiği bir Dünyaydı.

Bu Dünya gitti. Şimdi Dünya daha açık bir sistem. Teknoloji ve küreselleşme yüksek beceri gerektirmeyen işleri ortadan kaldırırken, sürekli olarak yeni işler için gereken beceri seviyesini yükseltiyor. Hayat boyu öğrenme orta sınıfa girmek ve içinde kalmak için şimdi her zamankinden çok daha fazla önemli bir hale geldi.

Fütürist Alvin Toofler'a atfedilen şu alıntı bu gerçeği yakalıyor: Gelecekte ''cehalet okuma yazma bilmeyenler değil, öğrenemeyen ve tekrar öğrenemeyenler üzerinden tanımlanacak.'' Herhangi bir şekilde durmak ölümcül.

Cumhuriyetçilerin Kongresine katıldığımda Times'daki meslektaşlarımı işlerinin ne kadar değiştiğini seyretmek etkileyiciydi. Bir muhabir normal bir günde şunları yapıyor: haber yapıyor, Web edisyonu için dosyalıyor, The International Herald Tribune için dosyalıyor, tweet yazıyor, Web edisyonu için güncelleme yapıyor, daha fazla haber yapıyor, başka insanların tweetlerini takip ediyor, kısa video çekiyor ve sonra gazete için haber yazıyor. Bugünlerde Times muhabiri olmak ister misiniz? Gününüz bu. Daha fazla ve akıllıca çalışmalısınız ve yeni becerileri hızla geliştirmelisiniz.

Kaliforniya Yüksek Okulları Rektör Yardımcısı Van Ton-Quinlivan bana günümüzdeki 4 temel beceri seviyelerini açıkladı. Birinci olarak ''şimdi'' hazır olan insanlar var. Bu insanlar doğru zamanda, tam olarak da işverenlerin aradığı becerilere sahip olanlar. Ton-Quinlivan işverenlerin bu işleri doldurmak için öncelikle yerel iş pazarına ve yerel okullara şans verdiğini ama bulamazlarsa bu kişileri bulmak için ''en kısa yolu'' aradıklarını ve bununda artık Dünya'da her hangi bir yer olabileceğini söylüyor. ''Şimdi hazır'' eleman bulamayan şirketler, sınırlı eğitimli ve sınırlı tecrübeli, hemen işe kaynayacak ''yakında hazır'' elemanları arıyor. Bunu bulamazlarsa ''işe hazır'' insanları işe alıyorlar. Bu insanlar iki ya da dört yıllık yüksek eğitime sahipler ve eğitilebilirler. Ama şirketler bütçeleri küçülürken bunu devlet okullarının yapmasını istiyorlar. Son olarak büyüyen ''hazır olmaktan uzak'' insanlar var. Bunlar liseyi bırakmışlar ya da lise diplomaları var. Bu insanlar ''iyi çalışıp kurallara göre oynamaya'' hazır olsalar bile iyi bir iş bulma şansları az.
Eğer yeni bir destek paketi olursa bir kısmı daha fazla insana daha fazla eğitim üzerine odaklanmalı. Bugün işsizlik oranları 4 yıllık okul mezunları için 4.1, yüksek okul mezunları için 6.6, lise mezunları için 8.8 ve liseden terkler için ise 12.0'dir.

Bu sebepte dolayı Demokratik Parti Kongresinde Clinton’un başlattığı ve Obama'nın desteklediği yeni mantrayı tercih ediyorum: ''Daha fazla Amerikalıyı Dünya’da yeni teknolojilerle ortaya çıkan işlere hazırlamalıyız. Bu yüzden insanlar için yatırım ‘’-daha fazla yüksek okul, Pell bursu ve meslek kursları-‘’ her zamankinden daha önemli. 

Thomas Friedman

Matematik


Kompütasyon Nedir?



Kompütasyon kısaca bilgisayarları problem çözme aracı olarak kullanmaktır. Kompütasyonel araç ve yöntemleri daha önce başa çıkamayacağımızı düşündüğümüz sistemleri tasarlamamızı ve problemleri çözmemizde bize yardımcı olur. Kompütasyon insan zihninin iyi yaptığı şeyleri insan zihniyle, bilgisayarların iyi yaptığı şeyleri de bilgisayarla yapmaktır.
Kompütasyonel düşünce bir problem çözme sürecidir. Bazı karakteristik özellikler:
  • Problemleri bilgisayarlar ya da başka araçlar kullanacak şekilde formüle etme.
  • Bilginin mantıklı bir şekilde organizasyonu ve analizi
  • Bilginin modeller ve simülasyonlar ile temsil edilmesi
  • Algoritmik düşünce ile problem çözümlerinin otomasyonu
  • En verimli ve etkili çözüme ulaşmak için muhtemel çözümlerin tanımı, analizi ve uygulanması, gerekli kaynak ve adımların belirlenmesi
  • Problem çözme becerilerinin genelleştirilmesi ve farklı konulara transfer edilmesi
Kompütasyonel düşüncenin ne olduğunu daha iyi anlayabilmemiz için şu sorular üzerinde düşünmeliyiz:
  • İnsan ve bilgisayar zekasının gücü ve sınırları nelerdir?
  • Problem ne kadar zor?
  • Problem nasıl çözülebilir?
  • Problemi çözerken teknolojiyi nasıl kullanabiliriz?
  • Hangi kompütasyonel stratejileri kullanabiliriz?
Kompütasyon düşüncesi sadece bilim adamları için değil herkes için temel bir beceri haline gelmiştir. Endüstriyel devrimin temel becerileri olan okuma-yazma ve aritmetik bilgilerinin üstüne bilgi çağının kompütasyonel düşünme becerileri mutlaka eklenmelidir. Matbaanın bulunmasıyla hızla yaygınlaşan okuma-yazma ve aritmetik becerileri gibi bilgisayarlar da kompütasyonel düşüncenin hızla yaygınlaşmasını sağlayacaktır.




Kompütasyonel Düşüncenin Faydaları
  • Karmaşık problemlerin çözümü için kendine güven duyma
  • Zor problemlerin çözümü için ısrar etme
  • Açık uçlu problemlerle başa çıkabilme
  • Belirsizliğe tolerans gösterme
  • Ortak bir amaç için başkaları ile çalışabilme ve iletişim kurma


Kompütasyonel Düşünce Neden Önemlidir?
  • Kişileri teknoloji okur-yazarlığının ötesine taşır.
  • Kompütasyonel düşünce kişilere sadece yazılım kullanan teknisyenler olmanın ötesinde problem çözme becerileri kazandırır.
  • Kompütasyonel düşünce için bilgi yaratmak var olan bilgiyi kullanmaktan daha önemlidir.
  • Yaratıcı problem çözme sürecinde sonsuz olanak sağlar.
  • Kişilerin daha önceden kullandıkları problem çözme tekniklerinin daha verimli kullanmalarını sağlar.
  • Kompütasyonel düşünce kişilere gerçek hayat problemlerini teknoloji kullanarak çözebilme ve bu problemlerin çözümü için gerekli stratejileri geliştirebilme becerisini kazandırır.

Kompütasyonel Düşünce Ne Değildir?
  • Yazılım kullanmamızı sağlayan teknik bir bilgi değildir.
  • Bilgisayar gibi düşünmek değildir.
  • Sadece bilgisayar programlamasını bilmek değildir.
  • Her zaman bilgisayar kullanmak gerekmez.
  • Bilgi dağarcığımıza eklenecek ek bir bilgi değildir.

Kompütasyonel Düşünceyi Kim kullanır?
  • İnternet’te bir konuyu araştırırken aldığı notları bilgisayarına kayıt eden bir araştırmacı.
  • Karmaşık biyolojik süreçleri modelleyen bir bilim adamı.
  • Bilgisayar ile ürün tasarlayan ve üreten bir yerel işletme.
  • Yeni bir ürünün pazar araştırması için İnternet’teki nüfus sayımı bilgilerini kullanan bir girişimci.
  • Uzay seyahatlerinde kullanılan kontrol sistemlerinin aynısını büyük bir seremoninin açılış töreninde kullanan bir yönetmen.
  • Ultrasonik sensörlerle donatılış diğer arabalarla kaza yapmamak için davranışını değiştirebilen robotik arabalar.

Eğitim İçin Kompütasyon
Kompütasyonel Düşüncenin disiplinler arası doğası öğrencilerin küresel rekabet içinde başarılı olmalarını sağlar. Eğer öğrenciler bu rekabet içindeki işlere girmek, bu işlerde başarılı olmak istiyorlarsa Kompütasyonel Düşüncenin sağladığı problem çözme ve eleştirel düşünce becerilerine ihtiyaçları olacaktır.
Kompütasyonel Düşünce öğrencilerin akademik başarılarını yükseltecektir. Özellikle geleneksel yöntemler içinde başarılı olamayan çocuklar için Kompütasyonel Düşünce uygulamalarının bu öğrenciler üzerindeki olumlu etkileri çok daha açık bir şekilde görülecektir. Öğrenciler akademik bilgi ile gerçek dünya arasında bağlantılar kurarak öğrendikleri bilgiyi kendileri için daha anlamlı bir bütün haline getireceklerdir.
Kompütasyonel Düşüncenin eğitim sisteminde öğrenme stratejisi olarak yer alması hayati önem taşır. Eğitimcilerin ve öğrencilerin konu ile ilgili farkındalıklarının arttırılması, Kompütasyonel Düşünce uygulamalarının belirlenmesi ve genişletilmesi önem taşır.
  • Kompütasyonel Düşünce öğrencileri küresel rekabete hazırlar
  • Kompütasyonel Düşünce öğrencilerin, özellikle de geleneksel yöntemlerde başarılı olamayanların, başarı seviyelerini yükseltir
  • Kompütasyonel Düşünce öğrencilerin eleştirel düşünce becerilerini geliştirir
  • Kompütasyonel Düşünce akademik hayat ile gerçek hayatı bir araya getirir
  • Kompütasyonel Düşünce öğrencileri geçmiş için değil gelecek için hazırlar
  • Kompütasyonel Düşünce öğrencileri üniversite ve kariyerlerine hazırlar
  • Kompütasyonel Düşünce öğrenmek için büyük miktarlarda paralara ihtiyaç yoktur
  • Kompütasyonel Düşünce çok disiplinlidir ve bir değişik konuları kapsar


Endüstri İçin Kompütasyon
  • Kompütasyonel Düşünce 21. Yüzyıla hazır bir iş gücü yaratır. Yüksek Kompütasyonel Düşünce becerisine sahip çalışanlar değişime daha kolay adapte olabilirler ve yeni şeyleri öğrenme becerileri yüksektir.
  • Kompütasyonel Düşünürler alet kullanıcı oldukları gibi alet tasarımcılarıdırlar. Teknolojinin gücü ve siber-teknolojiyi kullanarak yeni ürünler ve servisler üretebilir ve organizasyonel problemleri çözebilirler.
  • Kompütasyonel Düşünürler problemleri gerçek zamanlı çözerek iş yerinde ve iş süreçlerinde verimlilik yaratırlar.
  • Kompütasyonel Düşünürler yaratıcı ve yenilikçilerdir.
  • Kompütasyonel Düşününce risk alma, risk değerlendirme ve girişimcilik becerilerini destekler.
  • Kompütasyonel Düşününce becerileri her zaman geçerlidir ve çalışanlar değişen araçlarla işlerinin üstesinden gelebilirler.
  • Kompütasyonel Düşünce rekabetçi üstünlüğü kazanmak ve sürdürmek için hayati önem taşır.

27 Aralık 2012 Perşembe

Yaratıcı Kompütasyon Ders Notları




Google Robotik Araba


Eğer robotlar hakkında konuşacaksak bu makineyi tek bir robot olarak değil de robotlardan oluşan bir takım olarak konuşmalıyız. Bu takımların kurulması sadece bilimsel ve teknik bir problem değil aynı zamanda ilk ve öncelikli olarak işgücünün bilimsel organizasyonu ile ilgili bir problemdir.
G.T. Guilbaud
What is cybernetics?



Matematik


Kaynak: Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi


Matetik: öğrenme sanatı ya da öğreme hakkındaki bilgidir. 
Matefobi: Matematik ve öğrenme korkusu, 
Matofil: Matematik ve öğrenme sevgisidir. 

Sarı Kaplumbağa

Seymour Papert


Bugün bir çok okulda ‘’bilgisayar destekli eğitim’’ cümlesinin anlamı bilgisayarın çocuğa öğretmesidir. Birisi bilgisayarın çocuğu programladığını söyleyebilir. Benim vizyonuma göre çocuk bilgisayarı programlar ve bunu yaparken hem en modern ve güçlü teknolojiyi ustalıkla kullanır hem de bilimin, matematiğin ve entelektüel model kurma sanatının en derin fikirleri ile yakın ilişki kurar.
Seymour Papert
Mindstorms- Children,Computers and Powerful İdeas



Matematik (Yun. ''Matematika'') Pisagor Okulu üyeleri tarafından, ''öğrenilmesi gereken her şey anlamında kullanılmıştır. Papert'e göre ''matetik'' öğrenme sanatı ya da öğreme hakkındaki bilgidir. ''Matefobi'' matematik ve öğrenme korkusu, ''matofil'' ise matematik ve öğrenme sevgisidir. Yapay olan okul matematiğinin beşeri bilimlerden ayrılması ile Papert'e göre öğrencilerin çoğu matefobik olmuşlardır.









Seymour Papert'a göre Kaplumbağa Geometrisi değişik bir geometri çalışma biçimidir. Seymour Papert'in yaptığı şey çok basittir. Öklid geometrisinde pozisyonu olan ama eni, boyu, yüksekliği ve hacmi olmayan ''nokta'', Papert'in Logo dili ile bir Kaplumbağa haline gelir.

Öklid geometrisinde noktanın sadece pozisyonu vardır. Kaplumbağa geometrisinde nokta yerine Kaplumbağanın sadece pozisyonu değil ayrıca bir yönü vardır ve hareket edebilir. Çocuk bilgisayardaki ya da robot kaplumbağayı hareket ettirerek Kaplumbağayı canlandırabilir ve soyut matematik dili çocuğun kendi düşünce ve gerçekleri ile örtüşen interaktif bir dil haline gelir. Çocuk kendisini Kaplumbağanın yerine koyabilir. 








MikroDünyalar


15 günlük demo programı indirmek için kaplumbağanın üzerine tıklayın.



Papert o sıralarda henüz yeni yeni yaygınlaşmakta olan kişisel bilgisayarları çocuklar için öğrenme amaçlı bir geçici nesne olarak kullanıyordu. Papert'in geliştirilmesinde katkıda bulunduğu bir bilgisayar dili olan ''Logo''yu kullanarak, çocuklar mekanik bir kaplumbağayı (veya ekrandaki bir kaplumbağayı) programlayıp çeşitli yönlere doğru hareket ettiriyor, ya da onu kullanarak kalıplar çizdiriyorlardı. Papert'in verdiği isimle, kaplumbağalar dünyası bir mikrodünya olmuş ve çocukların gerçek dünya hakkında bilgiler öğrenmelerine yardımı dokunmuştu. Logo programlama deneyimi, insanın düşleyebileceği en saf oyuna yakın bir şeydi. Örneğin, kaplumbağanın hareketini, konum ve hızı belirleyen komutlar kullanmak yoluyla kontrol ederek, devinim yasaları gibi Newton fiziğinin çeşitli kavramlarını derinlemesine, -Piaget'nin kullandığı terimlerle söyleyecek olursak- ''uzlaştırılmış'' bir anlayış geliştiriyorlardı. Seymour Papert'i okumak ve onun mikrodünyalarını bir başka çeşit geçici nesne olduğunu anlamak son derece kolaydı.

Arie De Geus ''Yaşayan Şirket''



Squeak-Alan Kay















Mitchel Resnick-Scratch







MIT Medya Laboratuvarında LEGO Öğrenme Profesörüdür. Gençlerin (özellikle çocukların) yaratıcı öğrenmeyi tecrübe edecekleri yeni teknolojiler ve faaliyetler geliştirir. Resnick'ın Hayat Boyu Anaokulu Grubu LEGO Mindstorms robotik seti ve milyonlarca çocuğun kullandığı Scratch programlama dilini geliştirmiştir. Resnick ayrıca dezavantajlı gençler için 100'den fazla yerde kurulmuş olan Bilgisayar Kulüp Evleri'nin kurucularındandır. Mitchel Resnick 2011 yılında McGraw Eğitim ve Dünya Teknolojisi Ödülünü kazanmıştır. 



Tufts Üniversitesi-Scratch Jr.


Bilgisayarlar ne yapar?

Bilgisayarlar sadece dört şey yapabilirler:
  1. Bilgiyi bir yerden başka bir yere taşırlar.
  2. Aritmetik ve mantık operasyonları ile eski bilgiden yeni bilgi yaratırlar.
  3. Bilgi depolayabilir ve hafızalarını kullanarak bilgiye ulaşabilirler.
  4. Bir sonraki adımda ne yapılacağına karar verebilirler.